नेपाल लिटरेचर फेस्टिभलको तेस्रो दिन थप रोमाञ्चक बौद्धिक कुराकानी
पौष ९ ,पोखरा
नेपाल लिटरेचर फेस्टिभल २०२२ को तेस्रो दिनको भुपी हल र अलिमिया हलमा एकैसाथ दुई सत्रका साथ शुरु भएको कार्यक्रममा लोक गायिका हुमा लिम्बु र संगीतकार रिजु तुलाधरले लोकसंगीतका बारेमा बोल्नु भयको थियो , कार्पक्रम पत्रकार सेवा भट्टरालले संचालन गर्नुभयको थियो ।
सत्रमा लिम्बुले भने, ‘संगीत अझै नेपालको उद्योग होइन ।अखिल मिया हलमा एकै समयमा सम्पादक राजेन्द्र दाहालको संयोजकत्वमा शिक्षक मोलन उद्दीन, गुइञ्जन लुस्टेल र मिङ्मा तेन्जिङ केसीले विद्यालय शिक्षामा प्रस्तुति गर्नुभयको थियो । सत्र सामुदायिक विद्यालयको शिक्षाको कठिनाइ र सार्वजनिक विद्यालयका शिक्षकहरूको अध्यापनमा कसरी नयाँ बाटो खोज्दैछन् भन्ने विषयमा केन्द्रित भएको थियो, दाहालले भन्नुभयो , तर केसीले आफ्ना समस्याहरू छन् भनी खुलाउनुभयको थियो । यस सत्रमा सहभागी र संयोजकहरू बीच जीवन्त छलफल भयो।
भूपी हलमा भएको अर्को सत्रमा संगीतकार रणजित गजमेरले सिर्जना पोखरेलसँग उनको जीवन र समयका बारेमा कुरा गरेर दर्शकलाई हर्षित तुल्याउने गीत पनि प्रस्तुत गरगरिएको थियो । गायक उज्ज्वल सागरले पनि गजमेरको साथमा प्रस्तुति दिनु भयको थियो उपस्थित व्यक्तित्व हरुको लागि विशेष उपचार को व्यवस्था गरिएको थियो ।
अली मिया हलमा, नम्रता चतुर्वेदीले वक्ता सीके लाल, शेहान करुणातिलाका र अक्षय मुकुलसँग साहित्यले दक्षिण एसियालाई एकै ठाउँमा ल्याउन सक्छ कि सक्दैन भन्ने विषयमा व्यापक छलफल गर्नु भयको थियो। नेपाल, भारत र श्रीलंकाका तीन भिन्न देशका साहित्य र दक्षिण एसियामा हामीले एकअर्कालाई पर्याप्त मात्रामा पढिरहेका छौं कि छैन भन्ने विषयमा छलफल भएको थियो ।
“के त्यहाँ साझा दक्षिण एसियाली सोच छ?” चतुर्वेदीले सोधे,जसमा मुकुलले सकारात्मक जवाफ दिनु भयो तर लालले भने, “राष्ट्रवादको भावनाले गर्दा दक्षिण एसियाली संवेदनशीलता हराएको छ।”द सेभेन मुन्स अफ माली अल्मेडाका बुकर पुरस्कार विजेता लेखक करुणातिलाकाले प्रतिक्रिया दिए साझा इतिहास हुँदाहुँदै पनि दक्षिण एसिया एकलौटी होइन र यसलाई मान्नु गल्ती हुनेछ। यस्तो अर्को भूपी हलको सत्रमा अर्थशास्त्री डा. स्वर्णिम वाग्ले, डा युवराज खतिवडा र डा. विमला राल पौड्याल, निरञ्जन श्रेष्ठले संचालन गरिएको थियो । बैठकले नेपाली अर्थतन्त्रको वर्तमान अवस्था र संकटतिर गइरहेको छ कि छैन भन्ने विषयमा केन्द्रित थियो । तीनै वक्ताले असमझदारी हटाउँदै नेपाली अर्थतन्त्र अहिले कहाँ छ भन्ने विषयमा प्रकाश पार्नु भयको थियो ।
“जब यो अर्थतन्त्रको कुरा आउँछ, लामो समयसम्म काम गर्नुको सट्टा कहाँ अवरोधहरू छन् भनेर पत्ता लगाउनु पर्छ र उनीहरूबाट छुटकारा पाउन कोसिस गरिरहेका छन्, प्रत्येक नियुक्ति र हरेक नीति निर्माणमा पैसा संलग्न छ। यसरी सुधारको छायाँ परेको छ,’ डा वाग्लेले भने, त्यसैबेला अल मिया हलमा अच्युत घिमिरेले लेखक सुविन भट्टराईसँग कुरा गरे ।उनको धेरै लोकप्रिय पुस्तकहरूमा पात्रहरू। भूपी हलमा भएको अर्को सत्रको केन्द्रविन्दु डा.भगवान कोइराला हुनुहुन्थ्यो । पत्रकार केशवशरण लामिछानेद्वारा सञ्चालित उक्त सत्रमा डा. कोइरालाको नेपालको अग्रगामी कार्डियाक सर्जनको रूपमा उनको जीवन र करियर र पछि जीवनमा परोपकारतर्फ लागेका विषयमा व्यापक छलफल भएको थियो।
पत्रकार अली मिया हलमा एकै समयमा एकदमै फरक किसिमको सत्र चलिरहेको थियो रमेश भुसालले पृथ्वी साँच्चै कस्तो छ भन्नेबारे जैविक विविधता विज्ञ डा तीर्थबहादुर श्रेष्ठसँग कुराकानी गरेका थिए को हो। छलफल वन्यजन्तु र लोपोन्मुख र कसरी पृथ्वी हाम्रो एक्लो होइन भन्नेमा केन्द्रित थियो। दिनको दोस्रो सत्रमा अक्षया मोकुल र सीके लालले भूपी हलमा मुकुलका दुई पुस्तक गीता प्रेस एन्ड द मेकिंग अफ हिन्दू इन्डिया र द मेनी लाइभ्स अफ अग्येयलाई एकसाथ बाँधेर जीवनीमा कुराकानी गरेका थिए। लालले भने, ‘व्यक्ति मात्र होइन, संस्थाको पनि जीवनी हुन्छ
वार्तालापले जीवनी लेख्न के लिन्छ र सबै बिभिन्न भूलहरू र के लिन्छ भनेर प्रकाश पार्यो समावेशहरू जुन व्यक्ति वा संस्थाको पूर्ण चित्र कोर्नमा जान्छन्।
अलिमिया हलमा, फरक क्षमता भएका वक्ताहरूको एक सत्रले समाजको आवश्यकताको बारेमा कुरा गर्यो ठूला र सरकारले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको क्षमतालाई मान्यता दिनुपर्छ । पत्रकार गजेन्द्र बुढाथोकीले कलाकार सुगल बम, आमिर बम्जन र निलम ढुंगानासँग यस विषयमा कुरा गरे ।पोखरा केन्द्रित सत्रमा लाल र मुकुलले पोखरामा जन्मेका र हुर्केका भूपी हेल उद्योगीहरूले कसरी शहरले हुर्काए र उनीहरूले आफ्नो गृहनगरमा के योगदान पुर्याएका थिए भन्ने बारेमा बोलेका थिए, उद्योगी अञ्जन श्रेष्ठ, सुशील प्रधानाङ्ग र किरण केसीले एक कार्यक्रमको आयोजना गरेका थिए। सरिता सापकोटा द्वारा सञ्चालित, फलदायी र उज्यालो छलफलको सोही क्रममा अलमिया हलमा पत्रकार बसन्त बस्नेत र मोहन मैनालीले पत्रकार विराट अनुपमद्वारा सञ्चालित बस्नेतको पुस्तक महाभारतबारे कुरा गर्नुभयको थियो । भूगोल, भाषा, आदिवासी र संस्कृतिमा व्यापक छलफल गर्नुभयको थियो ।
दिनको अन्तिम सत्रहरू धेरै फरक विषयहरूमा थिए – एकातिर शहर र अर्कोतिर खेलकुद। भूपी हलमा भएको सत्रमा पत्रकार हिमेश बज्राचार्यले सञ्चालक शक्ति गौचन, रमा सिंह र सन्तोषी श्रेष्ठसँग खेलकुदको भूत, वर्तमान र भविष्यका बारेमा चर्चा गर्नुभयको थियो । अलि मिया हलमा, भारतीय-अमेरिकी लेखकले फेस्टिवलको आफ्नो दोस्रो सत्रमा, भारतीय सम्पादक अनुराग बस्नेतसँग उहाको धेरै चर्चित पुस्तक, म्याक्सिमम सिटी बम्बे लस्ट एन्ड फाउण्डको बारेमा कुरा गरे। बिन्दुहरू र लेख्ने ठाउँको कलामा विस्तृत रूपमा, विशेष गरी बम्बई जस्तो निरन्तर परिवर्तन हुने शहर पहिलेको तुलनामा सहरहरूमा बसोबास गर्ने मानिसहरू धेरै छन्। हामी सहरी भइसकेका छौँ, साङ्लो वा मुसा वा परेवाजस्ता,” मेहताले भन्नु भयको थियो ।
तेस्रो दिन फेरि लोक ब्यान्ड रैथनेको सांगीतिक सत्रमा समापन भयो, जसमा गायिका झुमा लिम्बु सदस्य छन्। रात नजिकिदै गर्दा। नेपाल लिटरेचर फेस्टिभलको तेस्रो दिन आरामदायी, मनोरञ्जनात्मक नोटमा समापन गर्दै रैथनेले आफ्ना जीवन्त धुनहरूद्वारा दर्शकहरूलाई मनोरञ्जन दिएका थिए ।
[News_NLF 2022:अग्रेजीबाट नेपाली मा रुपान्तरण गरीएको हो ]
